آثار هیستوپاتولوژیک سمیت حاد نانوذرات دی‎اکسید تیتانیوم بر بافت‎های آبشش، کبد و رودة ماهی آزاد دریای خزر (Salmo caspius)

زمینۀ مطالعه: نانوذرات دی­اکسید تیتانیوم در محصولات تجاری متعددی ازجمله رنگ­ها، کرم­های ضدآفتاب و محصولات خوراکی استفاده‌شده و به­طور مستقیم و غیرمستقیم در آبزی­پروری قابل‌استفاده است. کاربرد گستردة این نانوذرات بررسی آثار احتمالی آن بر آبزیان را ضروری کرده است. هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی آثار هیستوپاتولوژیکی نانوذرات دی­اکسید تیتانیوم آناتاز در آب بر آبشش، کبد و رودة ماهی آزاد دریای خزر بود. روش‌کار: در این مطالعه، 126 ماهی آزاد دریای خزر (3/4±46/27 گرم) به مدت 4 روز در معرض شش غلظت 0، 01/0، 1/0، 1، 10 و 100 میلی‌گرم در لیتر نانوذرات دی­اکسید تیتانیوم قرار گرفتند. برای تعیین اثرات آسیب بافتی ناشی از نانوذرات دی­اکسید تیتانیوم، در پایان آزمایش، بافت­های آبشش، کبد و رودة ماهیان با تکنیک بافت­شناسی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج: مواجهة کوتاه­مدت (4 روز) بچه ماهیان آزاد دریای خزر با نانوذرات دی­اکسید تیتانیوم در غلظت­های موردمطالعه تلفاتی ایجاد نکرد. بر این اساس، نانوذرات دی­اکسید تیتانیوم موردبررسی برای بچه ماهیان آزاد دریای خزر جزء مواد "نسبتاً غیر سمی" طبقه­بندی شد. مواجهة کوتاه­مدت بچه ماهیان آزاد دریای خزر با نانوذرات موردمطالعه تغییرات بافتی ایجاد کرد که مهم­ترین آن‌ها هایپرتروفی، هایپرپلازی، جوش­خوردگی تیغة ثانویه، نکروز در بافت آبشش؛ تجمع ملانوماکروفاژها، تجمع سلول­های خونی، پیکنوز هستة سلول­های کبدی، واکوئلاسیون و نکروز کانونی در بافت کبد؛ و واکوئلاسیون، ضخیم­شدن لامینا پروپریا، تحلیل پرزهای روده و نکروز در بافت روده بودند. نتیجه‌گیری نهایی: نتایج این پژوهش نشان داد که اگرچه نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم در آزمون سم­شناسی حاد مرگ­ومیری ایجاد نکردند و از این نظر مادة نسبتاً غیر سمی محسوب می­شوند، ولی آسیب بافتی مشاهده­شده در این آزمون نشان می­دهد که این نانوذرات می­توانند برای ماهی آزاد دریای خزر آسیب­زا باشند.